Wcześniej przyjmowano, że sezon na aktywność kleszczy rozpoczyna się wiosną, choć obecnie coraz częściej odnotowuje się ją już zimą. Teraz wszędzie te pajęczaki budzą się ze snu. Niestety także w naszym powiecie dochodzi od zakażeń groźnymi chorobami odkleszczowymi.
Przypadki zakażenia chorobą odkleszczową mają obecnie miejsce nawet w styczniu. Kleszcze rozpoczynają swoją aktywność sezonową, gdy temperatury w ciągu doby przekroczą 5–7°C i jest wilgotno. – Począwszy od marca po przebudzeniu ze snu zimowego muszą znaleźć żywiciela. Aktywność życiowa kleszczy jest związana również ze zmianami temperatury w cyklu dobowym. Jest większa w godzinach porannych i wieczornych, najniższa zaś w godzinach południowych, zwłaszcza w okresie letnim w czasie upałów, ponieważ kleszcze ograniczają aktywność przy wysokich temperaturach – tłumaczy Beata Plich, kierowniczka Sekcji Nadzoru Epidemiologii Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Tomaszowie.
Pierwszy szczyt ich aktywności przypada na marzec–czerwiec, drugi zaś we wrześniu. Obecnie jest duże zagrożenie zakażeniem od nich, ponieważ w związku z lepszą pogodą więcej się spaceruje, robi prace ogrodowe i porządkowe na zewnątrz. Kleszcze zamieszkują obszary roślinne, zwłaszcza lasy liściaste i mieszane, łąki, polany oraz zarośla w pobliżu jezior i rzek. Pojawiają się także w parkach i na działkach. Poszukując żywicieli, wspinają się na rośliny, ale nie powyżej wysokości 1–1,5 m. Niewidoczne wiszą często na źdźbłach trawy i spodzie liści. Spadają na obuwie lub nieosłonięte nogi, a potem przemieszczają się tam, gdzie skóra jest cieńsza i lepiej ukrwiona. Żywią się krwią zwierząt i ludzi, a niestety są nosicielami bakterii i wirusów, które mogą wywołać wiele groźnych chorób. Najczęściej rejestrowane to borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). – W powiecie tomaszowskim w 2024 roku zarejestrowano 45 przypadków boreliozy, w tym jeden wymagał hospitalizacji – mówi Beata Plich.
Choć mamy dopiero marzec, to od początku roku (do 17 marca) sanepid zarejestrował u nas już trzy przypadki boreliozy. – Badania na obecność przeciwciał IgG i IgM przeciwko Borrelia burgdorferi z krwi można wykonać w każdym laboratorium diagnostycznym. Szczepionek przeciwko boreliozie nie ma – informuje kierowniczka Sekcji Nadzoru Epidemiologii PSSE. Są za to na kleszczowe zapalenie mózgu. Jak się dowiedzieliśmy, w powiecie tomaszowskim w 2024 roku zarejestrowano cztery przypadki i wszystkie były hospitalizowane. W 2025 roku nie zarejestrowano jeszcze u nas przypadków tej choroby. Dostępne są inaktywowane szczepionki przeciw KZM. Aby skutecznie ochronić się przed zakażeniem, konieczne jest przyjęcie trzech dawek szczepienia pierwotnego oraz dawek przypominających co 3–5 lat. Zaszczepienie zimą lub wczesną wiosną zapewnia ochronę już od początku aktywności kleszczy (od kwietnia do października). Szczepionki zalecane są w określonych grupach zawodowych oraz osobom przebywającym na obszarach endemicznych. Cechuje je wysoka skuteczność – na 100 szczepionych powyżej 95 osób wytwarza przeciwciała ochronne zabezpieczające przed powikłaniami.
Nigdy nie wiadomo, który kleszcz przenosi wirusa, ale lepiej, wychodząc teraz z domu na działkę czy na spacer do lasu, zakładać odpowiednie, zakrywające ręce i nogi, ubrania i stosować preparaty odstraszające te pajęczaki.
J.D.
