Otulona miękkim kocem, trzymała w ramionach swoje upragnione dziecko, ale zamiast radości czuła ucisk w piersi i narastający smutek. Choć wszyscy mówili, że „najgorsze już za nią”, ona wiedziała, że coś jest nie tak. Depresja poporodowa dotyka nawet 20% kobiet, odbierając im poczucie szczęścia i pewności siebie w nowej roli matki. Jak rozpoznać jej objawy i gdzie szukać pomocy?
Siedziała w głębokim fotelu, otulona miękkim kocem, trzymając na rękach swoje dziecko – upragnione, wyczekiwane. Takie maleńkie, takie delikatne, wtulone w nią z ufnością, której sama w sobie nie mogła odnaleźć. Powinna czuć radość. Wszyscy jej to mówili: „najgorsze za tobą”, „teraz będzie tylko lepiej i nim się obejrzysz minie rok.” Ale ona wiedziała, że coś jest nie tak.
W klatce piersiowej czuła nieustanny ucisk, jakby jakaś niewidzialna siła ściskała ją coraz mocniej, odbierając oddech. Uśmiechała się – bo przecież tak wypadało. Bo tak oczekiwali inni. Bo przecież spełniło się marzenie, prawda? Maleńka twarzyczka bacznie ją obserwowała, jakby chciała wyczytać o czym myśli i co czuje. Nagle dziecko zapłakało, a ona zapłakała razem z nim. Co ze mną nie tak? To pytanie pojawia się w myślach wielu kobiet, które po porodzie zmagają się z zaburzeniami nastroju.
Na podstawie obrazu klinicznego kobiet można wyróżnić trzy rodzaje poporodowych zaburzeń nastroju: baby blues, depresję poporodową oraz najrzadziej spotykaną psychozę poporodową.
Baby blues jest najczęstszym z nich – występuje u około 50-80% kobiet. Zwykle ustępuje samoistnie jednak, jeśli objawy utrzymują się i nasilają, może przejść w depresję poporodową, która jak pokazują badania dotyka około 20% kobiet.
Baby blues to najłagodniejsza forma zaburzeń nastroju po porodzie, która zazwyczaj nie wymaga specjalistycznej pomocy. Pojawia się między 3. a 5. dniem po narodzinach dziecka i jest związana z gwałtownymi zmianami hormonalnymi. Objawia się płaczliwością, chwiejnością emocjonalną, drażliwością, obniżonym nastrojem, problemami ze snem oraz brakiem apetytu. W tym okresie kobieta może odczuwać trudności w karmieniu i opiece nad noworodkiem, a także mieć problem z interpretacją jego potrzeb. Mieszające się uczucia radości i frustracji mogą potęgować jej dezorientację i nasilać emocjonalny dyskomfort przeradzając się w depresję poporodową, która jest stanem dużo poważniejszym. Ryzyko wystąpienia depresji poporodowej jest największe w ciągu pierwszych 4-8 tygodni po porodzie, ale jej szczytowe nasilenie osiąga 3-6 miesięcy później. Potem jej intensywność maleje. Ryzyko wystąpienia depresji poporodowej wzrasta u kobiet, które w przeszłości przebyły depresję aż do 25%. Psychologicznym podłożem depresji poporodowej może być przewlekły stres zarówno w ciąży, jak i po porodzie. Do czynników zwiększających ryzyko jej wystąpienia należą także: trudności związane z nową rolą matki, niezrozumienie zachowań noworodka, problemy z własnym ciałem po ciąży, samotne wychowywanie dziecka, brak wsparcia ze strony partnera lub najbliższej rodziny. Te czynniki mogą potęgować poczucie przytłoczenia i osamotnienia, co zwiększa ryzyko pogorszenia stanu psychicznego kobiety po porodzie.
Do typowych objawów depresji poporodowej należą: płaczliwość, głębokie przygnębienie, zaburzenia koncentracji, trudności w podejmowaniu decyzji, drażliwość, spadek libido oraz lęk o zdrowie dziecka. Kobieta może odczuwać obojętność, brak zainteresowania, niechęć lub nawet wrogość wobec dziecka, co może prowadzić do zaniedbywania podstawowych obowiązków wobec noworodka. Takie doświadczenia wywołują silne poczucie winy, przekonanie o własnej niedoskonałości, a w niektórych przypadkach mogą pojawić się myśli o wyrządzeniu krzywdy sobie lub dziecku.
W konsekwencji kobieta zaczyna unikać kontaktów społecznych, izoluje się i ogranicza wychodzenie z domu, co pogłębia jej negatywne emocje. Depresja poporodowa nie tylko wpływa na samopoczucie matki, ale także na jej relację z dzieckiem oraz jego rozwój poznawczy, emocjonalny i społeczny.
Depresji poporodowej nie można lekceważyć, dlatego warto skorzystać z profesjonalnej pomocy. Bezpłatne wsparcie psychologiczne dla mam w okresie okołoporodowym oferuje Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. Wystarczy wejść na stronę Przystanek Mam, wypełnić ankietę i skontaktować się telefonicznie lub mailowo. Dodatkowo dostępna jest Całodobowa Linia Wsparcia – 800 70 2222, zapewniająca specjalistyczną pomoc psychologiczną dla osób w kryzysie.
Oprócz specjalistycznej pomocy ważne jest także zadbanie o swój stan fizyczny. Jeśli to możliwe, warto jak najczęściej wychodzić na spacery z maluszkiem oraz dbać o zdrową dietę. W tym okresie nieocenionym wsparciem mogą być partner i najbliższa rodzina. Otwartość na rozmowę, zrozumienie trudności oraz pomoc w codziennych obowiązkach mogą znacząco wpłynąć na poprawę samopoczucia młodej mamy.
Pani Marta, studentka 5. roku psychologii Wyższej Szkoły Biznesu National-Louis University, prowadzi badania na temat depresji poporodowej. Sama zmagała się z tym problemem, a teraz szuka mam, które miały/mają podobne doświadczenia i chciałyby się z nią nimi podzielić. W badaniu mogą wziąć udział zarówno kobiety, u których depresja poporodowa została zdiagnozowana, jak również te, które odczuły wyraźne pogorszenie samopoczucia. Udział w badaniu jest bezpłatny i anonimowy, a polega na wypełnieniu ankiety znajdującej się pod linkiem: https://forms.gle/vgbiRCxnWnrrvS6Y9.
Wyniki ankiety posłużą wyłącznie celom naukowym.
